Kolon kanseri, kalın bağırsağın iç yüzeyindeki hücrelerin anormal ve kontrolsüz şekilde büyüyerek çoğalmasıyla ortaya çıkan bir kanser türüdür. Kolon, kalın bağırsağın en uzun kısmını oluşturur ve rektumla birlikte sindirim sisteminin son bölümünü kapsar. Sindirim sistemi, besinlerin parçalanarak vücut tarafından kullanılmasını sağlayan hayati bir yapıdır.
Kolon kanseri her yaşta görülebilse de genellikle yaşlı bireylerde daha yaygındır. Hastalık, kolon duvarında polip olarak adlandırılan küçük hücre kümeşlerinin oluşmasıyla başlar. Polipler çoğu zaman kanserli olmasa da bazıları zamanla kansere dönüşebilir. Poliplerin genellikle belirti vermemesi nedeniyle, düzenli tarama testleri büyük önem taşır. Erken tanı sayesinde polipler kansere dönüşmeden çıkarılabilir ve kanser riski ortadan kaldırılabilir. Kolon kanseri bazen rektum kanserini de kapsayan kolorektal kanser olarak adlandırılır.
Kolon (Bağırsak) Kanseri Neden Olur?
Kolon kanserinin nedenleri arasında; aşırı yağlı ve kırmızı et ağırlıklı beslenme, obezite, sigara ve alkol kullanımı gibi faktörler bulunur. Ayrıca, genetik yatkınlık ve kalıtsal faktörler de bu hastalıkta önemli bir rol oynar. Tarama kolonoskopileri sırasında tespit edilen polipler erken evrede çıkarılarak kanserin gelişimi engellenebilir.
Kadınlarda meme ve yumurtalık kanseri geçmişi olan bireylerde kolon kanseri riski daha yüksek olabilir. Bu nedenle, bu kişilerde 50 yaşı beklemeden tarama yapılması önerilir.
Kolon (Bağırsak) Kanseri Belirtileri Nelerdir?
Kolon kanseri, başlangıçta belirgin bir belirti göstermeyebilir. Ancak hastalığın ilerleyen safhalarında aşağıdaki belirtiler ortaya çıkabilir:
- Uzun süreli ishal ya da kabızlık
- Dışkıda kan veya rektal bölgede kanama
- Karın ağrısı, kramp veya gaz
- Anemi (kansızlık)
- Yorgunluk ve halsizlik
- Dışkının ince ve uzun şekilde çıkması
- Kilo kaybı
- Mide bulantısı ve kusma
- Göz akında ve ciltte sararma
- Bağırsakların tam boşaltılamadığı hissi
Bu belirtilerden biri veya birkaçı mevcutsa uzman bir doktora başvurmak erken tanı açısından hayati önem taşır.
Kolon (Bağırsak) Kanserinin Evreleri Nelerdir?
Kolon kanserinin evreleri hastalığın yayılım derecesine göre beşe ayrılır:
- Evre 0: Kanser sadece kolonun en iç tabakasında bulunur.
- Evre I: Kanser bağırsak duvarının kas tabakasına kadar yayılmıştır.
- Evre II: Kanser bağırsak duvarının daha derin katmanlarına yayılmış ancak yakındaki lenf düğümlerine yayılmamıştır.
- Evre III: Kanser lenf düğümlerine yayılmıştır.
- Evre IV: Kanser karaciğer, akciğer gibi uzak organlara metastaz yapmıştır.
Kolon (Bağırsak) Kanseri Risk Faktörleri
- Ailede kolon kanseri hikayesi
- 50 yaş üzeri olmak
- Enflamatuvar bağırsak hastalıkları (Crohn, ülseratif kolit)
- Düşük lifli ve yüksek yağlı beslenme
- Sigara ve alkol kullanımı
- Obezite
Kolon (Bağırsak) Kanseri Nasıl Teşhis Edilir?
Kolon kanseri teşhisi için uygulanan temel yöntemler şunlardır:
- Kolonoskopi: Polip ve kanserli dokuları tespit etmek için kullanılan en etkili yöntemdir.
- Dışkıda gizli kan testi: Basit bir laboratuvar testiyle kanama bulguları aranır.
- Radyolojik tetkikler: BT taramaları ve kontrastı kolon grafileri uygulanabilir.
- Biyopsi: Kanser tespit edilen dokulardan örnek alınarak patolojik inceleme yapılır.
Kolon (Bağırsak) Kanserinden Nasıl Korunulur?
- Düzenli tarama yaptırın.
- Sebze, meyve ve tam tahıl tüketimini artırın.
- Fiziksel aktiviteleri düzenli hale getirin.