Pankreas Kanseri Nedir?

Pankreas kanseri, pankreas dokusunda meydana gelen genetik değişiklikler sonucunda hücrelerin kontrolsüz şekilde çoğalmasıyla ortaya çıkan bir kanser türüdür. Bu mutasyonlar, pankreas hücrelerinin anormal bir şekilde büyümesine ve işlevlerini kaybetmesine yol açar. Zamanla bu hücreler, pankreasta bir tümör oluşturur ve tedavi edilmediği takdirde çevre dokulara ve diğer organlara yayılabilir. Pankreas kanserinin büyük bir kısmı, pankreasın sindirim enzimlerini salgılayan kanalını döşeyen hücrelerden kaynaklanır. Daha nadir olarak, pankreasın hormon üreten hücrelerinden kaynaklanan tümörlere de rastlanır. Bu tür tümörlere “endokrin tümörler” denir.

Pankreas kanserinin nedenleri tam olarak bilinmemekle birlikte, bazı risk faktörlerinin hastalığın gelişiminde rol oynadığı düşünülmektedir. Özellikle sigara kullanımı, uzun süreli pankreas iltihabı, şeker hastalığı, obezite ve ailede pankreas kanseri öyküsü, bu hastalığın oluşma riskini artırmaktadır. Her 10 pankreas kanseri vakasından birinin genetik faktörlere bağlı olduğu tespit edilmiştir. Aile geçmişinde pankreas kanseri olan bireylerin düzenli olarak tarama yaptırması önerilir.

Pankreas Kanserinin Belirtileri Nelerdir?

Pankreas kanseri, erken evrelerde genellikle belirgin bir semptom göstermez. Bu nedenle hastalığın teşhisi sıklıkla ileri evrelerde, belirtiler ortaya çıktığında konur. Hastalığın başlıca belirtileri şunlardır:

1. Karın ve Sırt Ağrısı: Pankreas kanseri genellikle karın üst bölgesinde ve sırtın orta kısmına vuran ağrılarla kendini gösterir.
2. Kilo Kaybı ve İştahsızlık: Diyet veya egzersiz yapılmadan, ani ve belirgin bir kilo kaybı görülebilir. Hastalar genellikle iştahsızlık yaşar.
3. Sarılık: Gözlerde ve ciltte sararma, idrar renginde koyulaşma ve dışkıda soluk renk görülmesi, pankreasın safra kanalını tıkamasından kaynaklanır.
4. Kaşıntı: Safra birikimi nedeniyle hastalarda şiddetli kaşıntı görülebilir.
5. Halsizlik ve Düşkünlük: Genel bir yorgunluk hali ve enerji kaybı da sıkça karşılaşılan belirtiler arasındadır.
6. Sindirim Problemleri: Bağırsak hareketlerinde değişiklik, dışkının normalden farklı görünmesi veya hazımsızlık görülebilir.

Bu belirtiler, pankreas kanserine özgü olmamakla birlikte, özellikle birden fazla semptomun bir arada görülmesi durumunda mutlaka bir uzmana başvurulmalıdır.

Pankreas Kanserinin Risk Faktörleri

Pankreas kanseri için net bir neden belirlenememekle birlikte, bazı faktörlerin bu hastalığın gelişim riskini artırdığı bilinmektedir:

1. Sigara Kullanımı: Pankreas kanseri vakalarının yaklaşık %30’unda sigara tüketimi etkili bir risk faktörüdür.
2. İlerleyen Yaş: Genellikle 60 yaş üstü bireylerde daha sık görülür.
3. Şeker Hastalığı: Diyabeti olan bireylerde pankreas kanseri riski 2 kat artmaktadır.
4. Beslenme Alışkanlıkları: Düşük sebze ve meyve tüketimi, yüksek yağ içeren işlenmiş gıdaların aşırı tüketimi riski artırabilir.
5. Obezite: Fazla kilolu bireylerde pankreas kanseri görülme olasılığı yüksektir.
6. Kronik Pankreatit: Uzun süreli pankreas iltihaplanması, hastalığın oluşumuna zemin hazırlayabilir.
7. Genetik Faktörler: Ailede pankreas kanseri öyküsü olması, genetik yatkınlığı olan bireylerde riski artırır.

Pankreas Kanserinin Tanısı Nasıl Konur?

Pankreas kanseri genellikle geç evrede teşhis edilir çünkü erken evrede semptomlar yok denecek kadar azdır. Ancak tanı koymak için kullanılan yöntemler şunlardır:

1. Görüntüleme Testleri: Ultrasonografi, bilgisayarlı tomografi (BT) ve manyetik rezonans görüntüleme (MR) gibi yöntemler pankreastaki kitlelerin boyutu, yeri ve yapısı hakkında bilgi sağlar.
2. Endoskopik Ultrasonografi (EUS): Pankreası daha yakından incelemek için kullanılır.
3. Kan Testleri: Tümör belirteçleri (CA 19-9 gibi) ve diğer biyokimyasal testler, pankreas kanseri tanısında yardımcıdır.
4. Biyopsi: Şüpheli bir kitleden alınan örnek, kesin tanı için laboratuvarda incelenir.

Erken tanı koyulması, hastalığın tedavi şansını büyük ölçüde artırır.

Pankreas Kanseri Nasıl Tedavi Edilir?

Pankreas kanserinin tedavi planı, hastalığın evresine, yayılım derecesine ve hastanın genel sağlık durumuna göre belirlenir. Tedavi seçenekleri şunlardır:

1. Cerrahi Tedavi: Erken evre pankreas kanseri vakalarında tümörün cerrahi yöntemle çıkarılması en etkili tedavi yöntemidir. Ancak, cerrahi genellikle ileri evrelerde uygulanamaz.
2. Kemoterapi: Kanser hücrelerini öldürmek veya büyümelerini yavaşlatmak için kullanılır. Cerrahi öncesi tümörü küçültmek veya cerrahi sonrası kalan hücreleri yok etmek için uygulanabilir.
3. Radyoterapi: Yüksek enerjili ışınlarla kanser hücrelerini hedef alır ve genellikle kemoterapi ile birlikte uygulanır.
4. Destekleyici Tedaviler: Ağrıyı azaltmak, beslenme desteği sağlamak ve yaşam kalitesini artırmak için uygulanır.

Pankreas Kanseri Evreleri

Pankreas kanserinin evreleri, hastalığın ne kadar ilerlediğini ve yayılım gösterdiğini belirlemek için kullanılır:

1. Evre 0: Kanser, pankreasın yüzeysel tabakasıyla sınırlıdır ve görüntüleme yöntemleriyle tespit edilemez.
2. Evre 1: Tümör sadece pankreas içerisindedir ve lokal büyüme göstermiştir.
3. Evre 2: Tümör pankreas dışına yayılmış, ancak çevre organlara ve damar yapısına sınırlı kalmıştır.
4. Evre 3: Tümör büyük damarları ve sinirleri sarmıştır ancak uzak organlara yayılmamıştır.
5. Evre 4: Kanser, karaciğer, akciğer gibi uzak organlara yayılım göstermiştir.

Sonuç

Pankreas kanseri, tedavisi ve yönetimi oldukça karmaşık bir hastalıktır. Erken teşhis, tedavide başarı şansını artırırken, ileri evrelerde tedavi daha çok hastanın yaşam kalitesini iyileştirmeye odaklanır. Risk faktörlerini azaltmak ve belirtileri erken fark edebilmek için düzenli doktor kontrolleri önemlidir.